بهره وري

پيشگفتار

نيازهاي بشر چيزي نيست كه بتوان به راحتي از آن صرفنظر كرد . امروز با توجه به منابع كمياب و نيازهاي نامحدودي كه وجود دارد ، استفادة درست و مناسب از منابع كمياب و بر طرف كردن نيازهاي نامحدود امري واجب و ضروري به شمار مي رود وهمچنين با توجه به جهاني شدن اقتصاد و شكستن مرزهاي جغرافيايي چه از لحاظ اقتصادي و چه از لحاظ فرهنگي ، اجتماعي و . . . . و افزايش رقابت ، دولتها و شركتها را بر آن داشته تا براي از دست ندادن بازارهاي داخلي و خارجي و خارج نشدن از گوي رقابت داخلي وجهاني ، كالاهايي با كيفيت بهتر و كميت بيشتر و قيمت پائين تر به بازارهاي داخلي و خارجي شان عرضه نمايند كه اين مي تواند با استفاده بهتر و مناسب از منابع موجود صورت گيرد. بنابراين ، اين چيزي جزء بهره وري و كارايي بيشتر عوامل توليد نمي تواند باشد .

بهره وري باعث صرفه جويي در استفاده ازمنابع كمياب و افزايش قدرت رقابت و در مورد افراد ، مزاياي بهره وري همچنين به صورت دستمزدهاي بالا و كيفيت بهتر زندگي شغلي ظاهر مي شود.

بهره وري به عنوان يك ضرورت ، جهت ارتقاء سطح زندگي ، رفاه بيشتر و آرامش و آسايش انسانها مي باشد ، كه هدف اساسي براي همه كشورهاي جهان محسوب مي‌شود.

وقتي كه ، مسئله بهره وري و بحث استفاه بهينه از منابع به ميان مي آيد ، نمي‌توان از مهمترين بخش آن يعني بهره وري نيروي انساني به سادگي گذشت. استفادة منطقي از منابع فكري و فيزيكي نيروي انساني كمك شاياني به بهره وري كرده و خواهد كرد و بكارگيري افراد ماهر و متخصص و داراي مهارت هاي مختلف در زمينه هاي متعدد ، مي توان به كيفيت بهتر و كميت بيشتر توليدات بيانجامد . بدون اغراق مي توان گفت كه اين ذهن و فكر و قدرت بدني نيروي انساني بوده است كه چنين تحولات عظيمي در بكارگيري ماشين آلات ، مواد ، انرژي و.‌.‌. ايجاد كرده است .

بشر براي افزايش بهره وري از تمام توان خود استفاده كرده است ، به طوريكه جميع اختراعات و ابداعات بشري از ابتدائي ترين ابزار كار دراعصار گذشته گرفته تا پيچيده ترين تجهيزات مكانيكي و الكترونيكي در زمان حاضر ، متأثر از همين تمايل و اشتياق به بهره وري افزون تر بوده است و خواهد بود. مي توان گفت يكي از مهمترين دستاوردهاي انساني امروز ، دستيابي به تكنولوژي الكترونيك و به دنبال آن دستيابي به ابزارهاي محاسباتي قوي مانند كامپيوتر و وسائل ارتباطاتي كه از مهمترين آنها اينترنت مي باشد، بوده است كه اين هم خود در سايه استفادة صحيح و منطقي ازمنابع و امكانات موجود وجود محدوديتها تحقق يافته است .

امروزه استفاده از كامپيوتر و اينترنت در تمام كارها وارد شده است و در اكثر كارها از اين دو ابزار و فناوري استفاده مي شود . كه در كشور ما نيز استفاده از كامپيوتر به طور گسترده و استفاده از اينترنت به طور محدودتر در زندگي افراد راه پيدا كرده است .

بديهي است كه تغييرات تكنولوژيكي علاوه بر اينكه روي بهره وري تأثير مي گذارد، باعث تغيير نوع شغلها ، مهارتها ، مسئوليتها و وظايف كارگران مي شود و نيروي كار در بازار كار داراي مزيت خواهد بود . بنابراين ، جذب نيروي كار ماهر و متخصص در فعاليتهاي مبتني بر فنآوري اطلاعات ضروري است كه اين خود روي دستمزد نيروي كار تأثير مي گذارد.

گسترش سريع اين دو وسيله ، دولتها ، شركتها ، صنعتگران و مديران و . . . را بر آن داشته است كه براي بهبود كيفيت و كميت توليدات خود و افزايش بهره وري از فناوري اطلاعات به طور مطلوب استفاده كنند .

قطعاً هر تكنولوژي و ابزار جديد كه وارد زندگي بشر مي شود پيامدها و نتايج مثبت و منفي را با خود به همراه خواهد داشت و سوء ظن ها مختلفي را ايجاد خواهد كرد كه فناوري اطلاعات و استفاده از آن نيز از اين سوء ظن هاي به دور نبوده است . تحقيقات گسترده اي در زمينه تأثير فناوري اطلاعات بر روي متغيرهاي اقتصادي ، فرهنگي ، اجتماعي و ورزشي صورت گرفته است .

بنابراين ، با توجه به اهميت فراوان اين فناوري ها ، سوالي كه مطرح مي شود اين است كه آيا اين فناوري ها روي بهره وري نيروي انساني در صنايع ما موثر بوده اند ؟ آيا فناوري اطلاعات مي تواند دستمزدها را تغيير دهد كه اين خودبه طور غير مستقيم روي سطح زندگي شغلي و رفاه و آسايش مردم تأُثير دارد . آيا كامپيوتر و اينترنت روي اشتغال تأثير دارد؟ و سوال هاي مختلف ديگري كه در مباحث اقتصادي مي توان مطرح كرده هر كدام از اين سوالات بحث جداگانه و گسترده اي را مي طلبند ولي ما در اين پايان نامه قصد بررسي دو سوال راداريم :

1. استفاده از فناوري اطلاعات ( كامپيوتر و اينترنت ) چه تأثيري روي بهره وري نيروي كاردر صنايع توليدي دارد ؟
2. استفاده از كامپيوتر و اينترنت چه تأثيري روي دستمزد نيروي كار دارد؟

كاربرد فناوري اطلاعات را مي توان از دو جنبه مورد بررسي قرار داد :

1- توليد فناوري اطلاعات 2- استفاده از فناوري اطلاعات

توليد فناوري اطلاعات مربوط به صنايعي مي شود كه فناوري اطلاعات را توليد مي كنند و به عنوان يك كالاي نهايي در اين صنايع به شمار مي رود و استفاده از فناوري اطلاعات به عنوان كالاي واسطه اي در صنايع ديگر كاربرد دارد كه ما در تحقيق خود به مورد دوم مي پردازيم .

از سه منظر بنگاهها و صنايع استفاده كننده از كامپيوتر و اينترنت ، مي توانند افزايش بهره وري را انتظار داشته باشند :

1. كاهش سريع در قيمت كامپيوتر ، محركي براي سرمايه گذاري گسترده در فناوري اطلاعات است . اين سرمايه گذاري مانند هر شكل ديگر از هزينه سرمايه ، توانايي بهره وري را افزايش مي دهد.
2. فناوري اطلاعات به طور بالقوه به بنگاهها اجازه مي دهد كه در راه تجارت به تغييرات كارا وافزايشي دست زنند كه اين دو اثر در معادله حسابداري رشد به عنوان يك شدت سرمايه در ا ستفادهبنگاهها از فناوري اطلاعات وارد شود و روي بهره وري تأثير بگذارد.
3. حالت سومي نيز قابل تصور است كه بنگاهها استفاده كنند از فناوري اطلاعات از نيروي كار ماهر و متخصص در اين زمينه استفاده مي كنند كه اين حالت نيز به صورت نيروي كار مؤثر وارد تابعتوليدو معادله رشد مي‌شود و يك افزايش در رشد بهره وري كل عوامل و نيروي كار را موجب مي شود .

با توجه به مباحث گفته شده در اين پايان نامه به دنبال آزمون دو فرضيه زير هستيم :

1. استفاده از كامپيوتر و اينترنت روي بهره وري نيروي كار تأثير مثبت دارد .
2. استفاده از كامپيوتر و اينترنت روي دستمزد درمحل كار تأثير مثبت دارد .

اين دو فرضيه در مورد صنايع استان تهران در سال 1381 مورد بررسي قرار مي گيرد و جمع آوري آمار و اطلاعات به صورت ميداني صورت گرفته است .

در فصل اول به ادبيات موضوعي مي پردازيم كه شامل تعاريف بهره وري و دستمزد و بررسي فناوري اطلاعات و تاريخچه كامپيوتر و اينترنت مي باشد. در فصل دوم به بررسي مباني تئوريك مي پردازيم كه فناوري اطلاعات چگونه مي‌تواند روي بهره وري نيروي كار و دستمزد تأثير بگذارد . در فصل سوم به مطالعاتي كه در اين زمينه صورت گرفته است را تجزيه و تحليل مي كنيم و فصل چهارم به بحث روش نمونه گيري و برآورد موجودي سرمايه اختصاص يافته است و در نهايت ، در فصل آخر ضمن برآورد مدل به نتيجه گيري و پيشنهادات مي پردازيم .

1 - Capital Deepening